Ár leiðréttinganna! - Gildir það fyrir eldri borgara?
Jóna Valgerður Kristjánsdóttir, formaður Landssambands eldri borgara:
Nýtt ár er gengið í garð. Á því ári mun hin mikla LEIÐRÉTTING ríkisstjórnarinnar verða að veruleika í formi lækkunar höfuðstóls fasteignalána hjá mörgum. Það mun eflaust koma sér vel hjá þeim sem hennar njóta og er það vel.
Ef horft er til baka síðustu misserin má einnig sjá að leiðrétting er gerð á fleiri sviðum. Sem dæmi, þá hafa margar stéttir opinberra starfsmanna nú fengið umtalsverða launaleiðréttingu. Þar standa stjórnvöld að verki, ríki og sveitarfélög. Ekki skal hér dregið í efa að þurft hafi að hækka og leiðrétta laun þessara aðila með tilliti til þess að þeir, eins og margir aðrir, tóku á sig verulegar kjaraskerðingar á árunum 2009-2013.
Má kannski líta svo á að þetta verði ár leiðréttinga af hálfu stjórnvalda? Þá er rétt að rifja upp þær skerðingar sem eldri borgarar sem eru á eftirlaunum tóku á sig í „Hruninu“ og hvað hefur verið gert til að leiðrétta það. Vissulega er búið að gera eitthvað, en er það nóg?
Forsætisráðherrra sagði í nýársávarpi sínu, að allar skerðingar á bótum almannatrygginga, sem settar voru á 2009, hefðu verið dregnar til baka. Það er ekki rétt með farið hjá forsætisráðherra, en hins vegar má geta þess sem búið er að gera: 1. júlí 2009 var sett skerðing á greiðslu grunnlífeyris almannatrygginga vegna lífeyrisssjóðstekna. Það var leiðrétt 1. júlí 2013. Grunnlífeyrir er nú óskertur vegna lífeyrissjóðstekna. Hámark atvinnutekna sem fólk mátti hafa án skerðingar var lækkað úr kr. 110.000 í kr. 40.000 á mánuði. Það hefur verið dregið til baka, en gagnast mjög fáum, því fáir ellilífeyrisþegar eru á vinnumarkaði. Þann 1. janúar 2014 var skerðingarhlutfall tekjutryggingar lækkað úr 45% í 38,5% og heimilisuppbótar úr 13% í 11%. Þessar 4 skerðingar hafa því verið afnumdar og færðar til fyrra horfs eða eins og var fyrir kreppuna.
EN - fyrir árið 2009 voru aðeins 50% fjármagnstekna reiknaðar til skerðingar á lífeyri frá TR, en síðustu ár hefur sú upphæð fjármagnstekna sem hefur ekki áhrif til skerðingar verið 98.640 krónur á ári, og er það enn óbreytt. Og stærsta málið er enn óleyst.
Bætur almannatrygginga voru frystar í ákveðinni krónutölu 1. janúar 2009 og stóðu þannig til 1. júní 2011 eða í tvö og hálft ár. Þá voru nýir kjarasamningar að taka gildi og þar var ákvæði um að bætur almannatrygginga ættu að taka sömu hækkunum og lægstu laun. Þá var frystingin afnumin, sem hafði staðið á meðan verðbólgan óð áfram og fór mest í 17-18%. Það gefur því auga leið, að þarna varð mikil kjararýrnun hjá þeim sem voru á lífeyri hjá TR. Jafnframt lækkuðu flestir lífeyrissjóðir sínar greiðslur til lífeyrisþega um allt að 16%.
Fyrir kosningar lofuðu þeir flokkar sem nú mynda ríkisstjórn að afnema allar skerðingar sem eldri borgarar höfðu mátt sæta á kreppuárunnum. Því er nú rétt að líta til þess að þetta verði ár hinna miklu leiðréttinga og hafa opinberir aðilar gefið tóninn í því. Þess vegna hljóta eldri borgarar og aðrir lífeyrisþegar að gera ráð fyrir að þeir fái nú langþráða leiðréttingu á kjaragliðnun síðustu ára og þar með verulega hækkun á lífeyri, jafnvel með eingreiðslu afturvirkt. Eða ríkir ekki jafnræði meðal þegnanna á Íslandi?
- Jóna Valgerður Kristjánsdóttir.