Fjölgun refa og röng stefna ríkisstjórnarinnar
Ásmundur Einar Daðason alþingismaður:
Refurinn er einn af frumbyggjum landsins og hefur sinn rétt sem slíkur. Hins vegar er vitað að frá landnámi hefur ávallt verið reynt að takmarka stofnstærð hans með veiðum og þannig að lágmarka skaða af hans völdum á búfénaði og öðrum skepnum landsins.
Fyrir tveimur árum ákvað ríkisstjórnin án rökstuðnings að hætta stuðningi við refaveiðar þrátt fyrir að sýnt hafi verið fram á að tekjur ríkissjóðs vegna virðisaukaskatts af hlutdeild sveitarfélaganna væru hærri en heildarútgjöld ríkisins. Við þessu var varað enda ljóst að mörg sveitarfélög mundu af fjárhagsástæðum nota tækifærið og skera niður fjárveitingar til refaveiða.
Nú berast fréttir víða af landinu af gríðarlegum fjölda refa og áhyggjur af þessum vanda fara vaxandi. Meðfylgjandi ljósmyndir sýna vel vandann sem við er að etja en á myndunum má sjá illa dýrbitna sauðkind í Borgarfirði og á hinni má sjá ref sem er að bera 22 fuglsunga í greni.
Stærð refastofnsins tífaldast á 30 árum
Sá losaragangur sem viðgengist hefur á stjórnun refaveiða undanfarna áratugi hefur ásamt friðun ákveðinna landsvæða leitt af sér óhóflega stækkun refastofnsins. Dr. Páll Hersteinsson, sem stundaði rannsóknir á íslenska refnum í áratugi, sagði í viðtali í Morgunblaðinu 15. desember 2010, að íslenski refastofninn hafi verið um 1000 dýr í lágmarkinu 1973-1975 og miðar hann þá við hauststofn. Árið 2007 sé stofninn áætlaður um 10.000 dýr og hafi því tífaldast frá því 30 árum áður. Líkur má leiða að því að stofninn hafi stækkað með líkum hraða síðan 2007.
Á þessum tíma hefur refurinn fært sig nær byggð og á síðustu árum er æ algengara að dýrbitið sauðfé finnist og fuglum hefur víða fækkað mikið. Því leggjast gríðarlegar fjárhagslegar byrðar á fámenn en landstór sveitarfélög þar sem skilningur hefur þó verið á vandamálum sem upp geta komið í náttúrunni þegar handleiðslu mannsins nýtur ekki lengur og stofnar afræningja vaxa úr hófi. Skaða á fuglalífi vegna friðunar og tilviljanakenndra veiða má vel sjá á Vestfjörðum og víðar, af þeim sökum er afar brýnt að koma skipulagi aftur á refaveiðar.
Hættum öfgum og beitum skynsemi í þágu náttúrunnar
Í stað þess að vinna að friðun refa og skera algerlega niður fjárveitingar til refaveiða hefði verið skynsamlegra að skipuleggja þær betur og gera markvissari. Nú liggur fyrir Alþingi þingsályktunartillaga sem myndi breyta skipulagi refaveiða á Íslandi. Undirritaður er fyrsti flutningsmaður tillögunnar, en nái hún fram að ganga er kveðið á um að halda refastofninum í hæfilegri stofnstærð, sem gæti legið nærri 4.000-5.000 dýrum.
Til að ná því markmiði gerir tillagan ráð fyrir að engin landsvæði verði undanskilin refaveiðum, teknar verði aftur upp greiðslur úr ríkissjóði vegna fækkunar refa, að samið verði við Samband íslenskra sveitarfélaga eða landshlutasamtök sveitarfélaga um að sjá um skipulagningu veiðanna og greiðslur til veiðimanna, að rannsóknir verði á hendi vísindamanna en veiðistjórnun á hendi reyndra veiðimanna, og síðast en ekki síst, að greiðslur fyrir hlaupadýr og grenjavinnslu verði þær sömu um land allt.
Eins og rakið hefur verið þarf að halda refastofninum í hæfilegri stofnstærð og því er mikilvægt að tillaga sem felur í sér breytta framtíðarskipan refaveiða verði samþykkt sem fyrst.
Við verðum að komast frá þeirri öfgastefnu sem umhverfisráðherra og ríkisstjórnin hefur á þessum málaflokki og setja fram skynsamlega stefnu í þágu náttúrunnar.
- Ásmundur Einar Daðason, þingmaður Framsóknarflokksins í Norðvesturkjördæmi.
Heimasíða Ásmundar Einars Daðasonar