Spilavíti eru „víti til varnaðar“
Lilja Rafney Magnúsdóttir alþingismaður skrifar
Fyrir Alþingi liggur frumvarp um að lögleiða spilavíti, eða spilahallir, sem er fínna orð yfir sama hlut. Við í Vinstri hreyfingunni grænu framboði leggjumst alfarið gegn lögleiðingu spilavíta og teljum það auka þann gífurlega vanda sem spilafíkn er og vinna gegn lýðheilsusjónarmiðum. Flutningsmenn frumvarpsins eru þingmenn úr röðum Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks og úr Bjartri framtíð.
Margar ástæður eru fyrir því að við Íslendingar eigum ekki að bjóða upp á lögleg spilavíti. Við höfum komist ágætlega af án slíkrar starfsemi hingað til og ég tel að samfélagsleg og lýðheilsuleg rök séu sterk gegn því að við lögleiðum slíka starfsemi.
Willum Þór Þórsson, flutningsmaður spilavítafrumvarpsins, segir að þau séu góð viðbót við afþreyingu fyrir ferðamenn. Það skýtur skökku við þegar kannanir meðal ferðamanna sýna skýrt fram á að langmestur hluti ferðamanna kemur fyrst og fremst til Íslands vegna náttúrunnar og vill njóta sérstakar náttúrufegurðar landsins. Mér finnst því engin ástæða til að við Íslendingar leggjum þá áherslu á spilavíti til að trekkja að eða lokka hingað ferðamenn.
Eða viljum við verða Las Vegas eða Mónakó norðursins? Væri ekki nær að stjórnvöld komi loks fram með alvöru uppbyggingu, sýn og stefnu í ferðaþjónustu, sem mikið er beðið eftir meðal ferðaþjónustuaðila og annarra hagsmunaðila víða um land? Gleymum því ekki að því miður þrífst oftar en ekki ýmiskonar vafasöm starfsemi í kringum spilavíti erlendis; vændi, jafnvel mansal, eiturlyfjasala og margháttuð glæpastarfsemi sem virðist oftar en ekki verða eins konar hliðarbúgrein spilavíta, þótt auðvitað séu til undantekningar á því eins og öðru.
Þúsundir Íslendinga glíma við alvarlega spilafíkn
Spilafíkn er alvarlegt þjóðfélagsmein og ætla má að um 12 þúsund Íslendingar eigi við einhvers konar sjúklega spilafíkn að glíma. Rannsóknir hafa sýnt fram á að í áhættuhópnum séu ungir karlmenn og til SÁÁ leita stöðugt fleiri sem glíma við alvarlega spilafíkn, sem leitt hefur m.a. til fíkniefnavanda og glæpastarfsemi.
Í frumvarpinu er talað um að 21 árs og eldri verði heimilaður aðgangur að spilavítum. Við þekkjum vandann sem margir spilafíklar glíma við og verðum að horfa til hagsmuna fólks sem orðið hefur spilafíkninni að bráð og sorglegar afleiðingarnar fyrir fjölskyldur þeirra sem í mörgum tilfellum hafa misst allar sínar eigur
Á undanförnum árum hafa fjárhættuspil á netinu á erlendum síðum aukist mikið og ólöglegir pókerklúbbar verið upprættir. Við höfum lögleitt starfsemi spilakassa, flokkahappdrætti, lottó og getraunir sem félagasamtök hafa notið hagnaðar af. Mikilvægt er að endurskoða og styrkja lagaumhverfið sem er í dag um þá starfsemi, frekar en að auka enn við vandann með því að lögleiða spilavíti.
Á síðasta kjörtímabili lagði Ögmundur Jónasson fram frumvarp sem reisa átti skorður við spilastarfsemi í landinu og átti að takmarka aðgengi að netspilun á erlendum síðum. Frumvarpið náði ekki afgreiðslu, en ég tel þörf á sterkari lagaumgjörð um þessi málefni ásamt því að efla lögregluna í því að uppræta ólöglega spilastarfsemi. Einnig þarf að taka fastar á vanda spilafíkla og fjölga þarf meðferðarúrræðum.
Sérstaða Íslands eftirsóknarverð
Við Íslendingar erum oft feimin við að vera öðruvísi en aðrir. Vísað er til þess að spilavíti séu leyfð t.d. í Danmörku og Svíþjóð og að vítt og breitt um heiminn þyki þetta eðlilegur hlutur. En er ekki allt í lagi að við séum ekki nákvæmlega eins og allir aðrir, ef við erum ekki sannfærð um að þetta geri Ísland eftirsóknarverðara eða mannlífið betra, heldur auki frekar á vandann vegna spilafíknar?
Þeir sem tala fyrir lögleiðingu spilavíta telja að betra sé að fá þessa starfsemi upp á yfirborðið, að frelsið eigi að vera að leiðarljósi og hætta eigi forræðishyggju. En frelsi eins getur verið helsi annars, og horfa verður til samfélagslegra, siðferðislegra og lýðheilsulegra sjónarmiða í þessu samhengi.
Í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar er kveðið á um að vinna skuli að aukinni lýðheilsu í landinu. Ég get ekki séð að lögleiðing spilavíta sé skref í þá átt. Ég óttast nefnilega að sá hópur sem er veikastur fyrir eigi eftir að verða helstu viðskiptavinir spilavítanna.
Willum Þór hefur sagt að stuðla eigi að ábyrgri spilamennsku og að einstaklingar gætu óskað eftir því við spilavítið að þeir geti setti sig á bannlista. Mundi virka fyrir alkóhólista að óska eftir því við starfsmenn vínbúðanna eða kráa að vera settur á bannlista? Ég held að það sé mikil draumsýn að halda að slíkt virki.
Í frumvarpinu er talað um að koma eigi fram með ýmis úrræði fyrir spilafíkla og vinna að forvörnum. Til hvers að lögleiða spilavíti sem auka vandann, og leggja síðan til að auka fjármuni til þess að koma í veg fyrir vanda sem skapast ef hægt er að sleppa við vandamálið með því að lögleiða ekki slíka starfsemi?
Ég vona að þær skynsemisraddir heyrist, bæði á Alþingi og úti í þjóðfélaginu, að þetta sé ekki sú viðbót við íslenskt samfélag sem við þurfum á að halda. Ef það er forsjárhyggja að leggjast gegn lögleiðingu spilavíta, þá er það góð forsjárhyggja að mínu mati.
- Lilja Rafney Magnúsdóttir, alþingismaður VG í Norðvesturkjördæmi.