Hálsarnir þrír voru rétta viðfangsefnið
Í fyrrahaust hljóp Gunnlaugur á tveimur dögum frá Flókalundi í Bjarkalund, samtals um 125 km leið. Áningarstaður um nóttina var í Djúpadal í Djúpafirði. Með Gunnlaugi í för voru Ingólfur Sveinsson geðlæknir, Stefán Viðar Sigtryggsson Íslandsmeistari í maraþoni og hjónin Jóhanna Eiríksdóttir og Ívar Adolfsson. Þau fjögur skiptust á að hlaupa hluta af leiðinni og selflytja bílana eftir því sem ferðinni vatt fram. Þetta hlaup Gunnlaugs var í rauninni létt upphitun fyrir erfiðasta hlaup í heimi, hið gríska Spartathlon, sem hann lauk með sóma um mánuði síðar.
Afrek þessa vestfirska ofurhlaupara á síðustu árum hafa vakið þjóðarathygli. Þegar Gunnlaugur byrjaði sinn hlaupaferil fyrir rúmum fimmtán árum var hann að verða 42 ára gamall og vel yfir níutíu kíló á þyngd. Núna er hann farinn að halla í sextugt og hefur aldrei verið betra formi. Fyrir algera tilviljun tók Gunnlaugur þátt í skemmtiskokki í Reykjavík árið 1994. Þá var hann þess fullviss að hlaup væru eitthvað sem hentaði honum alls ekki. Þar kviknaði engu að síður neisti sem hefur lifað síðan.
Gunnlaugur er fæddur árið 1952 og alinn upp á Móbergi á Rauðasandi. Hann er hagfræðingur að mennt og hefur starfað víða í stjórnsýslunni en vinnur nú hjá Sambandi íslenskra sveitarfélaga.
Fyrsta maraþonið var lagt að velli árið 2000. Brátt tóku við enn lengri hlaup og nú er Gunnlaugur framarlega meðal ofurhlaupara á Norðurlöndum. Hann er einn fjögurra Norðurlandabúa sem hafa bæði hlaupið virtasta 100 mílna hlaup í heimi, Western States Endurance Run í Kaliforníu, og lengsta og erfiðasta hlaup í heimi, hið fræga 246 km langa Spartathlonhlaup í Grikklandi. Gunnlaugur varð fyrstur Íslendinga til að fara með sigur af hólmi í alþjóðlegu ofurhlaupi þegar hann sigraði í 48 tíma hlaupi á Borgundarhólmi núna á liðnu vori. Sá árangur skilaði honum í 11. sæti á heimslista yfir árangur í 48 klst. hlaupi og í efsta sæti á heimslista þeirra keppenda í 48 klst. hlaupi sem eru 55 ára og eldri.
Hér fara á eftir annars vegar inngangur Gunnlaugs að bók hans og hins vegar kafli úr bókinni þar sem hann segir frá hlaupinu milli Flókalundar og Bjarkalundar.
Inngangur
Þegar ég var að alast upp sem ungur drengur, vestur á Rauðasandi upp úr miðri síðustu öld, þá skipti líkamlegt atgervi almennt meira máli en nú í lífsbaráttunni. Vöðvaafl og styrkur voru mikilvægir eiginleikar til lands og sjávar og gögnuðust vel í dagsins önn. Að vera röskur til gangs eða léttur á fæti voru sömuleiðis mikilvægir og gagnlegir eiginleikar. Ungir drengir litu á þeim tíma upp til manna sem orð fór af að stæðu öðrum framar á þessum sviðum. Þeir voru ákveðnar fyrirmyndir og þeim var gott og gagnlegt að líkjast. Ósjálfrátt reyndi ég að feta í fótspor þeirra með misjöfnum og oft harla litlum árangri. Ýmsa er hægt að telja upp frá þessum tíma sem voru ákveðnar fyrirmyndir hvað líkamlegt atgervi snertir.
Bragi frændi á Melanesi var rammur að afli og þraut aldrei styrk. Klettamaður var hann einnig svo af bar. Fyrir honum var það leikur einn þar sem aðrir hurfu frá. Með glotti á vör tókst hann á við verkefni sem veittust öðrum erfið eða ómöguleg. Sjálf náttúruöflin þurfti til að koma honum á kné þegar yfir lauk.
Oft skoðuðum við Haukur bróðir myndina af Benna bílstjóra frá Bíldudal þar sem hann jafnhattaði kerruhjólin. Að lyfta kerruhjólum upp fyrir höfuð sér var eitthvað sem var einungis ofurmönnum fært. Það var í sjálfu sér sú manndómsvígsla í sterkra manna tölu sem hefði verið tekin gild af öllum. Oft var reynt en árangurinn var alltaf jafn lítill. Að lokum játaði ég mig sigraðan fyrir hjólunum eftir að hafa áttað mig á því að þetta var einungis fáum fært og ég var ekki í þeirra hópi.
Kitti í Vestur-Botni yfir í Patreksfirði var flestum þeim frárri á fæti sem maður þekkti. Á meðan fætur og liðamót voru heil hljóp hann öllum mönnum hraðar og lengur þar vestra. Á meðan aðrir bændur þurftu hunda til að þvæla óþekkum og styggum kindum í aðhald, þá hljóp hann þær einfaldlega uppi. Við bræður fórum einu sinni í kapphlaup við hann, líklega þegar við vorum sitt hvoru megin við tólfta árið en hann kominn undir sextugt. Enda þótt hann veitti okkur þá forgjöf að hlaupa sjálfur afturábak, þá urðum við að lúta í gras og játa okkur sigraða.
Sögur fóru af bræðrunum á Brjánslæk á Barðaströnd fyrir hvað þeir voru sterkir. Það var haft á orði að ef þeir voru á ferð og það sprakk dekk undir bílnum, eins og oft gerðist á þeim árum, þá voru þeir ekki að tefja sig á því að skríða undir bílinn með tjakk og ná honum þannig á loft. Þeir beittu aftur á móti þeirri hraðvirku aðferð að annar tók bílinn fastatökum og lyfti honum upp á meðan hinn skipti um dekkið.
Þar sem ég áttaði mig tiltölulega fljótt á þeirri staðreynd að ég var hvorki sterkur, sem um var að tala, né frár á fæti umfram aðra, þá gat ég þó engu að síður fylgst með íþróttum úr fjarlægð. Ég hreifst af því afreksfólki sem stóð öðrum framar. Með hjálp málbands áttuðum við heima okkur á því hve Íslandsmet Vilhjálms Einarssonar í þrístökki var gríðarlega langt. Málbandið hjálpaði einnig til að skynja hvað Guðmundur Hermannsson og síðar Hreinn Halldórsson köstuðu kúlunni langt. Steinhnullungur, sem svaraði til karlakúlunnar að þyngd, var ótrúlega þungur þegar hann var tekinn í aðra höndina. Það voru því óumdeilanlega hrein ofurmenni sem köstuðu henni um og yfir 20 metra. Þetta voru ógnvekjandi afrek.
Fleiri einstaklinga mætti nefna í þessu sambandi en það verður ekki gert hér án þess að á neinn sé hallað. Aðdáun á afreksmönnum var manni því nokkuð í blóð borin. Kannski var það, eins og ég nefndi í upphafi, sökum þess að styrkur, hraði og úthald voru eftirsóknarverðir og gagnlegir eiginleikar í lífsbaráttunni á þeim árum sem ég ólst upp í sveitinni vestur á fjörðum.
Hvað kemur þetta, sem hér er að framan sagt, málinu við og því sem á eftir kemur? Er þetta eitthvað sem situr í bakhöfðinu og ég losnaði ekki við þótt árunum fjölgaði? Það er erfitt um það að segja út af fyrir sig en kannski er það staðreynd.
Tilviljanir koma og fara. Tilviljun getur leitt mann í rétta átt en einnig í vegvillur. Um það veit maður sjaldnast fyrirfram. Stundum tekur maður ekki eftir þeim og þær skipta mann því ekki máli. En á hinn bóginn geta þær stundum orðið slíkir áhrifavaldar í lífshlaupi einstaklinga að lífið tekur kúvendingu og þeir standa ekki samir eftir.
Það er mín skoðun að líf mitt hafi oft á tíðum tekið breytingum í grundvallaratriðum vegna tilviljana. Tilviljana þar sem maður stóð frammi fyrir valkostum og tók ákvörðun af eða á. Þessar tilviljanir falla vel að því sem hér er sagt að framan.
Um afleiðingar einnar slíkrar tilviljunar fjallar eftirfarandi frásögn. Hún er tekin saman í þeirri von að hún verði einhverjum innblástur og hvatning til að taka slaginn við sinn innri mann. Sú barátta er ekki alltaf auðveld en fáir sigrar eru sætari en þeir sem maður vinnur yfir sjálfum sér.
Haustlitahlaup í Barðastrandarsýslum (bls. 152-156)
Ég hafði séð það mikið af Spartathlon hlaupinu að ég vissi að brautin var erfið. Miklar brekkur upp og niður. Þó hafði ég ekki séð erfiðasta hluta hlaupsins. Þar voru fjöllin. Ég þekkti það frá fyrri hlaupum að til að þola mikil niðurhlaup þarf maður að vinna í þeim málum ekki síður en öðru. Taka mikil og löng niðurhlaup. Esjan er í sjálfu sér ágæt en hefur sínar takmarkanir. Hún er ekki nógu há og ekki nógu löng. Ég vissi að hlaup upp og niður langar brekkur undir álagi var eitt að því sem ég þurfti að ganga í gegnum. Því kom sú hugmynd eitt sinn upp í hugann að hlaupa á milli Flókalundar og Bjarkalundar í Barðastrandarsýslum. Ég þekkti þessa leið vel og vissi að sem hlaupaleið var hún mjög skemmtileg. Hálsarnir þrír voru einmitt viðfangsefni af þeirri gráðu sem ég þurfti á að halda.
Ég hitti Ingólf Sveinsson 100 km hlaupara úti í búð einu sinni um sumarið. Hann spurði margs um þessa fyrirætlun mína. Ég hafði hugsað mér að skreppa einn vestur og fá einhvern til að keyra bílinn á leiðinni. Ingólfur hugsaði stærra enda faðir Barðsnesshlaupsins svo eitthvað sé nefnt. Hann hringdi út og suður og smalaði saman fólki til að koma með í hlaupið. Einnig lét hann heimamenn fyrir vestan vita hvað væri í undirbúningi. Því urðum við alls fimm sem fórum vestur. Það voru við Ingólfur, hjónin Ívar Adolfsson og Jóhanna Eiríksdóttir og síðast en ekki síst Stefán Viðar Grænlandsbróðir og nýbakaður Íslandsmeistari í maraþonhlaupi. Hann kom keyrandi norðan úr Ásbyrgi til að taka þátt í þessu með okkur.
Við Ingólfur lögðum af stað vestur á föstudaginn í rigningu en það spáði vel yfir helgina. Við höfðum sammælst við Stefán í Búðardal. Á meðan við biðum eftir honum, þá nutum við Ingólfur veitinga hjá sýslumanni Dalasýslu í stjórnsýsluhúsinu. Hún er góður kunningi Ingólfs og tók á móti okkur af höfðingsskap. Það var margt spjallað á meðan á borðhaldinu stóð.
Við keyrðum svo vestur á Barðaströnd í ausandi rigningu. Okkur leist ekki meira en svo á blikuna með veðrið. Það yrði ekki skemmtilegt að hlaupa í svona veðri. Ívar og Jóhanna voru komin í gistingu í Flókalundi og við kíktum við hjá þeim áður en við héldum út að Rauðsdal, þar sem við gistum í bændagistingu. Um morguninn hafði stytt upp og leit vel út með veður.
Við ókum inn að Flókalundi og selfluttum síðan annan bílinn inn að Kjálkafjarðará en þangað eru rúmir 20 km. Jóhanna hafði í huga að hlaupa þangað. Við Flókalund voru myndatökur áður en við lögðum af stað. Húsráðendur báðu að heilsa að Kletti í Kollafirði en þangað ætluðum við að hlaupa fyrri daginn. Það er þeirra heimabær.
Við hófum hlaup kl. 10:10, héldum sem leið lá inn í Vatnsfjörð og síðan út fyrir Hörgsnes og Hjarðarnes. Við Stefán og Ívar vorum heldur á undan en Jóhanna og Ingólfur héldu sjó saman spölkorn á eftir. Veðrið var mjög gott, hlýtt, logn og birti þegar leið á daginn. Við vorum á þokkalega góðu tempói og skemmtum okkur vel á leiðinni. Berjaspretta er gríðarleg þarna í fjörðunum í góðu sumri og var um stund tvísýnt hvort við gætum slitið okkur frá berjunum. Ingólfur og Jóhanna náðu okkur á bílnum þegar við vorum komnir langt út með Kjálkafirði að austanverðu og þar tókum við nestisbita. Síðan sneru þau við og náðu í hinn bílinn en við héldum áfram í góðviðrinu.
Það var haldið áfram fyrir nesið og inn Kerlingarfjörðinn. Stefán fór að finna til í vinstri fætinum eftir um 30 km svo hann stoppaði við Vattarfjarðarána. Á eiðinu við Múlanesið er komið malbik sem nær alla leið út á Skálanes. Á Vattarnesinu var fólk í berjamó. Við fórum að spjalla við það og þar kom talinu að það upplýstist að ein konan var eiginkona Þórbergs frænda míns.
Við Ívar vorum komnir upp í hallann við Klettsháls þegar Jóhanna og Ingólfur náðu okkur. Þá vorum við komnir rúma 50 km. Þau höfðu sögu að segja. Staðarhaldarar í Flókalundi höfðu bent þeim á arnarhreiður sem þau horfðu á drykklanga stund og sáu bæði ungana og fullorðnu fuglana. Mikilfengleg sjón sem þeim þótti mikið til um.
Ívar og Jóhanna sneru nú við og héldu vestur til Þingeyrar. Stefán gekk með mér upp Klettshálsinn til að liðka fótinn. Ingólfur beið uppi á vatnaskilum en ég skokkaði niður langa brekku niður í fjarðarbotn. Þær eru alveg fyrirtak til að æfa löng niðurhlaup. Ég hitti þá félaga við ána og þá var að draga yfir smá rigningarskúr, þá fyrstu á deginum.
Við kíktum aðeins við á Kletti til að láta vita af okkur. Þeim þótti allnokkuð til um tiltækið og voru fegin að sjá að allt hafði gengið vel fyrri daginn. Við héldum síðan sem leið lá í Djúpadal en þar áttum við pantaða gistingu í herbergi sem er áfast við sundlaugina. Þar er eldunaraðstaða og ágæt rúmstæði. Við sátum drykklanga stund í sundlauginni og heita pottinum og horfðum á sjóðheitan lækinn renna niður hlíðina hinum megin við ána. Eftir sundlaugarferðina tókum við hraustlega til matar okkar en maður var orðinn matlystugur eftir daginn. Fæturnir voru fínir og ekkert sem á bjátaði.
Daginn eftir vöknuðum við upp úr kl. 7:00, borðuðum og gerðum okkur klára. Við vorum komnir inn að Kletti vel tímanlega og lögðum af stað á mínútunni kl. 9:00. Við Ingólfur hlupum saman en Stefán gætti bílsins. Hann hringdi í aðalritarann til að frétta af Mont Blanc förum. Bibba, Ásgeir Grænlandsfari, Börkur og Birkir bróðir hans voru að glíma við Alpana þennan dag. Þar hafði oltið á ýmsu en mikill hiti var í hlaupinu.
Veður var mjög gott þennan dag, sólskin, logn og hlýtt. Við rúlluðum út með Kollafirðinum og út að Skálanesi. Það er allnokkur spölur eða um 18 km. Það var gaman að fara þessa leið, fuglar í fjörum og á sjónum, selur lá á steini, rjúpa sat í kjarrinu, álftir syntu í flæðarmáli, gæsin gaggaði um að menn væru á ferð og berjamórinn var fagurblár og stundum nánast svartur.
Við Ingólfur vorum samferða inn að brú við Gufudal sem voru um 26 km. Þar skiptu þeir um hlutverk. Ingólfur tók bílinn en Stefán vildi láta reyna á fótinn. Við gengum upp Ódrjúgshálsinn og héldum síðan sem leið lá inn að Djúpadal. Þar voru komnir 36 km. Þá tekur Hjallaháls við og hann var ansi langur upp á kjöl. Þar borðuðum við og síðan var rúllað niður. Brekkan þar er ekki undir tveim km á lengd og fann maður svolítið fyrir henni. Þarna var farið að sjást í Bjarkalund og var ágætt að sjá fram á að hlaupið væri farið að styttast.
Við Stefán héldum sem leið lá inn Þorskafjörðinn og fyrir fjarðarbotninn. Í brekkurótum að austanverðu var nokkur hópur fólks að taka á móti okkur með sveitarstjórahjónin í Reykhólasveit í broddi fylkingar. Það var ánægjulegt að fá slíkar móttökur við leiðarlok. Við héldum svo upp á gamla veginn og lukum áfanganum í nokkurri hæð yfir þjóðveginum, þar sem sást vel yfir fjörðinn.
Þegar við vorum svo að segja komnir niður á veg sáum við mann í berjamó. Þegar nær dró kom í ljós að það var Haukur bróðir kominn að sjá hvernig við værum á okkur komnir við leiðarlok og fagna þessum áfanga. Hann kom með okkur heim í hlað á Bjarkalundi en þar biðu sveitarstjórahjónin, Óskar og Sólrún, ásamt Ingólfi við hin formlegu hlaupalok.
Þennan dag voru hlaupnir 60 km á sjö klukkutímum. Alls tók það 14 klst. að hlaupa þessa 125 km. Leiðin er drjúg með töluverðum brekkum og þremur hálsum. Það var gaman að þessi litla hugdetta skyldi verða að veruleika í svona góðu veðri eins og raun bar vitni.
Við Stefán skelltum í okkur einum bjór á hótelinu og síðan var haldið í sund niður á Reykhóla. Óskar sveitarstjóri og Sólrún kona hans buðu okkur í kaffi að afloknu sundi og þar sátum við drykklanga stund við spjall og „spekjúlasjónir“. Ívar og Jóhanna komu einnig við en þau voru á leiðinni suður. Við náðum loks að drífa okkur af stað, því það var nokkur leið fyrir höndum. Stefán skildi við okkur í Búðardal en við Ingólfur héldum í bæinn eftir frábæra helgi. Allt hafði gengið upp eins og best var á kosið.