Hugleiðingar um skrif og tal um Vestfjarðarveg.  

Vegagerðin er búin að ákveða ÞH leiðina en þá dettur sveitastjórn, þeirri fráfarandi og núverandi það í hug að gera nýja tillögu og fá Norðmenn í þá vinnu! Þar koma fram áætlanir um að betra væri að renna sér út Barmahlíðina og umturna henni enn frekar með 60 m breiðum vegi eins og Þjóðvegir eiga að vera nú til dags, enda veitir ekki af því og þá trúlega hjólreiða stíg samhliða!

 

Ég er ekki á móti vegaframkvæmdum og allra síst jarðgöngum og brúm, varð t.d. mjög fegin þegar nýr og betri vegur kom í Gjána sem er rétt innan við skóginn á  Barmahlíð, þar var oft ófært á vetrum og rann úr veginum er rigndi mikið. Mér er Barmalhlíð mjög kær og þar vex bæði Birkiskógur, kjarr og lyng sem ,,blánar af berjum hvert ár", sem bæði menn og máleysingjar hafa notið og njóta góðs af. Berjaferðir í Barmahlíð eru ákaflega vinsælar og undirrituð notið ferða þangað, fagurt útsýni, ilmur af gróðri og friðsæld er nokkuð sem aldrei gleymist. Auk hins villta gróðurs var plantað þarna grenitrjám, sem hafa dafnað vel og íbúar svæðisins geta nú fengið sín jólatré. Á Reykhólum var reistur minnisvarði um Jón Thoroddsen f. 5. okt. 1818 á Reykhólum eins og Reykhólasveitungar eflaust vita.

Á þennan minnisvarða er skorið ljóðið "Barmahlíð" eftir skáldið. Ég læt það fylgja hér með:

                      Hlíðin mín fríða

                       hjalla meður græna,

                       blágresið blíða,

                       berjalautu væna,

                       á þér ástar-augu

                       ungur réð ég festa,

                       blómmóðir bezta.

 

                       Sá ég sól roða

                       síð um þína hjalla

                       og birtu boða

                       brúnum snemma fjalla;

                       skuggi skauzt úr lautu,

                       skreið und gráa steina,

                       leitandi leyna.

 

                       Blómmóðir bezta,

                       beztu jarðar gæða

                       gaf þér fjölda flesta

                       farðir mildur hæða;

                       hver mun svo, er sér þig,

                       sálar þjáður dofa,

                       að gleymi guð lofa?

                        Hlíð, þér um haga

                        hlýr æ blási andi,

                        döggvi vordaga

                        dögg þig sífrjóvgandi!

                        Um þig aldrei næði,

                        af þér svo að kali,

                        vetur vindsvali.

  

Síðan er það Reykjanesið þar sem stutt er á milli fjalls og fjöru. Tún liggja víða beggja megin vegarins, eiga þau að koma undir veg, eru bændur tilbúnir til að fórna þeim?

Fuglalíf er þarna mikið bæði til nytja, yndis og ánægju, hvað um það?

Á það að njóta vafans eins og fólk segir oft nú til dags ef ekkert finnst svarið?

Hvar verður efnið í veginn tekið? Það er ekki lítið sem þarf af slíku.

Hvað með mengun af þessum stóru flutningabílum sem aka á milli landshluta?

Hvernig er að hafa þá í túnfætinum, stutt frá hýbýlum fólks og fénaðar?

Ég veit að bændur þurfa vélar og áhöld sem nota jarðolíu og þeir þurfa á þessum verkfærum að halda við sín störf. Að bæta þessari þungu umferð við, því þess er ekki þörf. Þar eru aðrar leiðir færar og leið sem tilbúin er til að hefjast handa eins væri eflaust hægt að fara norðan megin við Reykjanesfjall, eins og nefnt hefur verið en það mun kalla á enn eitt matið sem kostar bæði tíma og peninga, geta Vestfirðingar beðið endalaust?

ÞH leiðin er tilbúin til að framkvæmdir geti hafist og skógur eyðir mengun og hægt er að planta nýjum trjám víða um Vestfirði. Er þessi verðandi Vestfjarðarvegur lentur í sömu kreppu og vegur og brúin yfir Gilsfjörð á sínum tíma?

Þá var málið að Rauðbrystingurinn færi í útrýmingarhættu en svo varð ekki. Nú er það Teigskógur, en ef til vill fengju fleiri að njóta hans og sjá en nú er. T.d.fatlað fólk og gamlingjar sem orðnir eru fótafúnir en langar að sjá landið sitt. Það þarf að horfa á landið frá mörgum sjónarhornum og erfitt að svara spurningunni: Hvað á að gera og hvað er best fyrir framtíð lands og þjóðar?

Stundum breytir landið sér sjálft. Það er nóg efni iðrum þess til að breyting gæti orðið á svipstundu. Vonandi verður það ekki í bráð eða valdið slysum.

Ég óska sveitungum alls góðs og kær kveðja til ljósubarnanna minna í sveitinni.

 

Kristín Ingibjörg Tómasdóttir, ljósmóðir.

 

  

Hej-a Norge, þetta er eitt stórt samsæri! Það var þá rétt hjá Erni Árnasyni í Spaugstofunni forðum daga þegar hann varaði okkur við misvitrum ráðum Norðmanna, sem nú beinast gegn Þ-H leiðinni.

 

Ég er ekki svo einfaldur að trúa því að það sé hlutlaust mat þegar aðilar velja sér verkfræðistofu og óska eftir útkomu sem er önnur en Þ-H leiðin. Það er þannig þegar þjónusta er keypt af tilteknum aðila þá reynir sá sem hana selur að þóknast þeim sem hana kaupir. Þannig tel ég að þessi norska skýrsla hafi orðið til.

Það er stutt á milli fjalls og fjöru hvort heldur er út Barmahlíðina eða Reykjanesið og vanhugsuð hugmynd að mínu mati að leggja þar veg sem spannar 60 m. Umferð er alltaf neikvæð þar sem fólk býr. Að mati skýrsluhöfunda eru helstu rökin fyrir veginum þau að hann muni hafa góð samfélagsleg áhrif. Í mínum huga eru áhrifin þveröfug og mun ég gera grein fyrir þeim í eftirfarandi sex liðum:

 Í fyrsta lagi mun umferðin á þessu svæði verða hröð og einkennast af miklum þungaflutningum. Með aukinni umferð eykst slysahætta, ef hægt er að tala um eitthvað sem er óafturkræft þá eru það líf og limir fólks sem lendir í slysum;

 Í öðru lagi mun mikil hljóðmengun hljótast af framkvæmdinni, niður frá umferðinni kemur alltaf til með að bergmála frá fjallinu út Reykjanesið;

 Í þriðja lagi geta veður út Reykjanesið verið varasöm. Í norðanáttum myndast gjarnan mjög snarpar vindkviður á svæðinu;

 Í fjórða lagi er ljóst að umferð á svæðinu mun hafa veruleg neikvæð áhrif á fjölskrúðugt fuglalíf sem þar er fyrir;

 Í fimmta lagi er verið að skerða verulega búsetu þeirra bænda sem þarna búa og styð ég þá heilshugar í baráttu þeirra gegn vegalagningunni.

 Í sjötta og síðasta lagi vil ég benda á staði eins og Búðardal og Hólmavík. Ég get ekki séð þau jákvæðu samfélagslegu áhrif sem umferðin hefur haft á þessi bæjarfélög þó hún hafi legið í gegnum þau til margra ára. Í því samhengi er talað um að minni hagsmunir eigi að víkja fyrir meiri hagsmunum. Þessa hugsun skil ég ekki og spyr hver ætlar að meta hagsmuni hvers og eins?

Nokkur orð um Þ-H leiðina sem ég hef alltaf stutt, ekki síst vegna þess að þar er ekki búseta. Svæðið gjörþekki ég eftir að hafa stundað þar smalamennsku til fjölda ára. Í mínum huga er enginn munur á birkikjarrinu þar í samanburði við annars staðar á Vestfjörðum. Það er alls staðar jafn fallegt. Þá hef ég heldur ekki orðið var við að ferðafólk fari mikið um svæðið til að njóta þess enda er það mjög ógreiðfært yfirferðar.

 

Ég tel að vegalagning um svæðið eigi því eftir að sóma sér vel í þessu umhverfi og verði til þess að fleiri fái að njóta þess en ella, við skulum ekki gleyma þeim sem ekki komast um gangandi. Þá er nauðsynlegt að minna á að framkvæmdir við Þ-H leiðina eru algjörlega óháðar annarri umferð og ljóst að mikil óþægindi munu fylgja vinnu við Þjóðveg 60 út Barmahlíðina og Reykjanesið fyrir íbúa svæðisins. Reykhólar eru í fínu vegasambandi í dag, komst á við þverun Gilsfjarðar, þangað kemur fólk í dag til að njóta kyrrðar og öryggis.

Það er dapurlegt til þess að vita að einstaklingar sem hvorki eru fæddir eða uppaldir á þessu svæði reyni hvað þeir geta að knýja fram svokallaða R-leið óháð kostnaði og gegn vilja megin þorra íbúa á svæðinu. Allt til þess eins að Þ-H leiðin verði ekki farin. Ég ætla rétt að vona og geri þá kröfu að sveitastjórnin kalli til sín sérfræðinga á sviði umferðaröryggismála til að vega saman kosti og galla.

 

Þá finnst mér löngu tímabært að teknar verði saman upplýsingar um hvað búið er að eyða af almanna fé í sérfræðiálit og skýrslur vegna áforma um vegalagningu á umræddu svæði sem staðið hafa yfir í á annan áratug. Nú er mál að linni. Hefjumst handa við Þ-H leiðina nú þegar. Það skal tekið fram að ég er ekki á móti jarðgöngum.

Með vinsemd og virðingu
Magnús Sigurgeirsson

  

Sæl öll !

Við eigum Vegagerðinni margt gott að þakka og ekki má skorta þakklæti til þeirra Vegagerðarstjórnenda, Magnúsar Vals Jóhannssonar framkvæmdastjóra mannvirkjasviðs, Guðmundar Vals Guðmundssonar forstöðumanns og Ingva Árnasonar svæðisstjóra Borgarnesi, fyrir jákvæðar undirtektir þeirra við tillögu um að leggja nýjan veg yfir Þorskafjörð, frá Reykjanesi yfir á Skálanes, sem yrði góður kostur, og mikil breyting frá því ég fór þarna fyrst um fyrir 65 árum síðan.

Ég kom í Vestfjarðaleiðarrútuna á Akranesvegamótunum (erfiður á Akranesi, á leið í sveitina) og endaði í Bjarkalundi, eftir akstur um vel grýttar fjörur Gilsfjarðar, - en þar er nú eitt glæsivirki Vegagerðarinnar, vegurinn yfir Gilsfjörð -. Var svo sóttur á báti frá Skálanesi, að Hofsstöðum í Þorskafirði og fluttur til Skálaness, 8 ára. Ógleymanlegt.

Ég hef síðan farið þó nokkrar ferðir vestur til Skálaness og reyndar líka til baka (bý í Reykjavík) og alltaf glaðst yfir hverjum nýjum vegarkafla á þessari leið, sem Vegagerðin hefur byggt upp og lagt á bundið slitlag. Enn get ég ekið um nokkuð af gamla malarveginum, það sem enn er eftir: Hjallaháls, Djúpifjörður, Ódrjúgsháls, Gufufjörður og út á Skálanes, beygjur, hæðir og holur, frá Gull-Þórisstöðum og til Skálaness, en ekki lengur ofan í lækjarsprænurnar, Krossgil, "Síkið" í Djúpadal, Brekkuána eða Krakána á Skálanesi.                                                                             Miklar breytingar.

Ég óska Vegagerðinni velfarnaðar með þennan lokaáfanga og að verkið verði Vegagerðarstjórnendum til lofs um langan aldur, og ekki ætti að skaða, að biðja Almættið um vernd yfir verkið, eins og Jón fóstri minn á Skálanesi, hefði gert.

Ingvi frá Skálanesi.

  

Tilboð um kostun á óháðu rýni er tilkomið vegna minnar bókunar á sveitarstjórnarfundi 8.mars, þar sem tekin var ákvörðun um að leið Þ-H yrði lögð til grundvallar við breytingu á aðalskipulagi;

 "KK lét bóka vegna atkvæðis gegn tillögunni. Hagsmunir Reykhólahrepps eru skýrir í þessu máli, að farin verði sú leið sem veldur minnstum umhverfisspjöllum, liggur nær bæjunum í Gufudalssveitinni og sátt getur orðið um. Allur samanburður leiða Þ-H og D2 grundvallast af því hvernig þær eru hannaðar og útfærðar. Lengd jarðgangna undir Hjallaháls vekur furðu, sem og brattur sneiðingur upp á Ódrjúgsháls, framanlega á hálsinum en ekki utar þar sem hálsinn er lægri og snjóléttari. Vegagerðin ein hefur komið að því verki að hanna og úrfæra veglínurnar, en engir hlutlausir fagaðilar með aðra sýn, reynslu og hugmyndir að lausnum. Betur útfærð jarðgangnaleið er eina raunhæfa leiðin til að losa málið úr þeim átakafarvegi sem það hefur verið í allt of lengi og sættir sjónarmið umhverfis og vegagerðar. Skammtíma fjárhagshagsmunir eiga ekki að ráða för þegar teknar eru ákvarðanir um framkvæmdir sem valda óafturkræfu raski á viðkvæmri náttúru og lífríki. Okkur ber að skila landinu í ásættanlegu horfi til komandi kynslóða."

 

Í aðalskipulagi setur sveitarfélagið fram sína stefnu um landnotkun, skipulaginu fylgir umhverfisskýrsla, samkvæmt lögum um umhverfismat áætlana. Sveitarfélagið á ekki að notast eingöngu við upplýsingar frá framkvæmdaaðila í sinni skipulagsvinnu og það þarf að vera tryggt að ákvarðanir um landnotkun séu byggðar á bestu fáanlegu upplýsingum.

 

Vinna Norsku verkfræðistofunnar er til að byggja betur undir ákvarðanir sveitarstjórnar.  

Það er vilji sveitarstjórnar að íbúum verði gefinn kostur á að koma að sjónarmiðum og beina spurningum til verkfræðinga Multiconsult. Það er eðlilegt að Multiconsult fari gróft yfir alla kosti og rýni útreikninga Vegagerðarinnar og athugi hvort betur sé hægt að útfæra leiðir.

 

 Þ-H er sú leið sem Vegagerðin vill og ætlar sér að fara, D2 er sú leið sem veldur minnstum umhverfisspjöllum samkvæmt niðurstöðu umhverfismats framkvæmdarinnar, þess vegna var unnið með þær báðar í skipulagsvinnunni til að byrja með en meirihluti sveitarstjórnar tók síðan ákvörðun 8.mars um að Þ-H yrði lögð til grundvallar við breytingu á aðalskipulaginu.

 

Til upplýsingar.

 Það er tvennt sem nýtur sérstakrar verndar varðandi vegagerð um Gufudalssveit. Grunnsævið er skilgreint sem votlendi og nýtur sérstakrar verndar samkv. 61.gr náttúruverndarlaganna, „því má ekki raska nema brýna nauðsyn beri til“. Lög um vernd Breiðafjarðar ná líka til fjarðanna og ákvæði Ramsarsamningsins um vernd votlendis eiga líka við.

 

Teigsskógur nýtur líka sérstakrar verndar „honum má ekki raska nema brýna nauðsyn beri til“ og ákvæði Bernarsamningsins um villtar plöntur og dýr og lífssvæði þeirra eiga líka við um hann. Á Hallsteinsnesinu er líka svæði 303 á náttúruminjaskrá. Hvorttveggja skógurinn og grunnsævið er einstakt á landsvísu og það eru ríkir framtíðarhagsmunir fyrir Reykhólahrepp að varðveita skóginn óraskaðann og komast hjá því eins og kostur er að þvera firðina.

 

Bestu kveðjur 

Kalli á Kambi

 

 

  

Vegna umfjöllunar um vegagerð um Teigsskóg, endurútreikning og endurhönnun af norskum aðila á leiðum sem þar hafa verið settar fram af hálfu svokallaðra umhverfissinna og kostunnarmanna þeirra, fóru undirritaðir að athuga hvaða leiða ætti að líta til, og viti menn; það á að skoða, reikna og ef til vill endurhanna leið D (göng um Hjallaháls) sem er bara hálfnað verk. Það þarf þá önnur göng Djúpifjörður-Gufufjörður á móti ÞH þverun fjarða og um Teigsskóg.

 

Líklega á að taka til skoðunnar A leið sem hefur aldrei verið inni hjá Vegagerðinni vegna kostnaðar. En það á EKKI að taka leið I til skoðunar sem er eins og ÞH leiðin sem Vegagerðin hefur ákveðið að fara, nema fer ekki yfir þrætueplið Teigsskóg heldur á að liggja frá Hallsteinsnesi og yfir í Laugalandshraun tengja bæði Bjarkalund og hringtengja Reykhóla við Vestfjarðaveg 60.

 

Eða má bara  gera hvað sem er við landið annars staðar en við Teigsskóg og i landi Grafar í Þorskafirði, til dæmis skera hlíðar í Djúpafirði og klaungrast upp á Ódrjúgsháls og niður í Gufufjörð ?

 

Það hlýtur að vera krafa sveitarstjórnar og samfélagsins að skoðaðar verði allar leiðirnar sem Vegagerðin hannaði og reiknaði kostnað á, til að geta borið allt saman. Og síðast en ekki síst þarf að liggja fyrir áætlun hvenær hægt sé að keyra viðkomandi leiðir sem Vegagerðin hefur hannað.

 

Það skyldi þá ekki vera að þessir svokölluðu umhverfissinnar og eigendur þessara jarða sem ekki vilja veginn um Teigsskóg séu að kaupa sér leið framhjá sínu landi með kostunarmönnunum sem telja sig umhverfissinna!

 

Með vinsemd og virðingu  

Gunnbjörn Óli Jóhannsson,  Gústaf Jökull Ólafsson

 

 

  

Í Íslendingabók Ara fróða Þorgilssonar segir að við upphaf byggðar á Íslandi hafi landið verið „viði vaxið milli fjalls og fjöru.“ Landnámið er talið hafa gengið hratt fyrir sig og að landið hafi verið fullnumið þegar Alþingi var stofnað á Þingvöllum 930. Með komu fyrstu landnámsmanna byrjar búseta mannsins að setja mark sitt á landslag og gróður. Í fyrstu er það eldurinn og búféð sem mestum breytingum veldur á viðkvæmum gróðri og ásýnd landsins og er talið að skógurinn hafi að mestu verið horfinn 250 árum eftir landnám. Seinna, á tuttugustu öldinni, koma til sögunnar stórvirkar vinnuvélar, jarðýtur, gröfur sem og sprengiefni. Vegur er ruddur heim að hverju byggðu bóli, mýrar ræstar fram og búskapur aukinn. Þéttbýli myndast með tilheyrandi raski og ágengar plöntur breiðast út, t.d. lúpína og kerfill og einnig skógrækt með framandi tegundum.

Nú er svo komið að á láglendi landsins er búsetulandslag ríkjandi. Afmörkuð landsvæði sem kalla má „landnámsland“ og eru lítið eða óröskuð af búsetu mannsins má telja á fingrum annarrar handar. Teigsskógur í Þorskafirði er eitt þeirra svæða. Hlíðin á milli Grafar og Hallsteinsness í Þorskafirði er eitt heilstæðasta vistkerfið sem til er á landinu sem er „viði vaxið milli fjalls og fjöru.

 

Fjölskrúðugt lífríki

Prófessor Ólafur Arnalds segir í grein 12. sept. 2016: „Gönguleiðin um Teigsskóg, frá Hallsteinsnesi að Gröf í Þorskafirði, er meðal þeirra fallegustu sem finnast á landinu. Landið er ósnortið og viði vaxið, birki með stökum reynitrjám, sem mörg hver eru ansi státin. Skóglendið er illfært gangandi fólki svo nota verður leiðina neðan skógar nærri flæðarmálinu. Fjaran einkennist af gríðarlega miklum fjölbreytileika: hvers kyns flæður og leirur, ofar eru votlendi af misjöfnu seltustigi, en síðan tekur skógarþykknið við. Hér er að finna einna mestan mun flóðs og fjöru á landinu og þótt víðar væri leitað sem eykur mjög á fjölbreytni strandsvæðisins. Boðaföll og fossar á innflæðinu auka náttúrufegurðina. Lífríkið er feykilega fjölskrúðugt, hér búa margar fuglategundir: mófuglar, votlendistegundir og ýmsar tegundir sem treysta á fjöruna og sjóinn. Ernir nýta innlögnina og svífa inn með hjallanum og sækja sér æti að vild. Óðalið úti fyrir nesinu. Óvíða á landinu er að finna jafn heillandi óraskaða heild frá fjöru til fjalls en að auki hefur skógurinn mjög sérstaka stöðu sem óraskaður birkiskógur. Ljóst að þessi gönguleið er einna fallegust á öllum Vestfjörðum og ætti tvímælalaust að sinni henni betur.“

 

Áskorun um verndun

Íbúar í Reykhólahreppi eiga ekki að þurfa að fórna dýrmætum náttúruperlum fyrir umbætur í vegamálum. Teigsskóg á að friðlýsa og vernda sem óraskað land. Ég skora á sveitunga mína að standa vörð um náttúru, umhverfi og lífríki sveitarinnar, þar liggja framtíðar möguleikar og tækifæri til uppbyggingar í ferðaþjónustu, og láta ekki undan þrýstingi og hótunum um að eina færa leiðin til vegabóta í Gufudalssveit sé í gegnum Teigsskóg og um mynni Djúpafjarðar og Gufufjarðar.

Ég skora á Vegagerðina, þingmenn kjördæmisins, Fjórðungssambandið og nágrannasveitarfélög að losa málið úr því átakaferli sem það hefur verið í alltof lengi og virða niðurstöðu Hæstaréttar frá 2009, virða náttúruverndarlög og lög um vernd Breiðafjarðar, niðurstöðu umhverfismatsins frá 23. mars í fyrra og láta af fordæmalausu þráhyggjustagli við að reyna að þræla vegi í gegnum skóginn og eyðileggja með því fágæta náttúruperlu en snúa sér frekar af krafti að því að fullhanna og fjármagna nýjan veg um Gufudalssveit með jarðgöngum undir Hjallaháls.

Skammtíma fjárhagshagsmunir eiga ekki að ráða för þegar teknar eru ákvarðanir um framkvæmdir sem valda óafturkræfum umhverfisspjöllum. Það eina sem íslenskt samfélag hefur ekki efni á að gera er að eyðileggja síðustu leifarnar sem eftir eru af „landnámslandinu“.

 

 

Karl Kristjánsson, Kambi.

Sveitarstjórnarfulltrúi í Reykhólahreppi.

 

  

 

Sagan endalausa um vegagerð í Gufudalssveit dregst enn á langinn og hefur þó staðið nokkuð samfleytt frá 2002. Þar er Teigsskógur ásteytingarsteinninn. Tekist hefur að gera andstöðu við veg um jaðar Teigsskógs að sérstöku baráttumáli sem er til sannindamerkis um áhrif umhverfisverndarsinna. Þannig hefur málið sjálft horfið í skuggann af valdabaráttu. Stöðvun framkvæmda um Teigsskóg hefur þannig orðið mælikvarði á völd og áhrif. Samtök eins og Landvernd og ríkisstofnunin Skipulagsstofnun hafa tekið Teigsskóg í gíslingu og hafa ótæpilega misbeitt áhrifum sínum og valdi. Meira að segja hefur Skipulagsstofnun svikið nýlegt samkomulag við samgönguráðherra og torveldað vegagerðina.

Löðrungur Vinstri grænna

Skýrasta dæmið til sönnunar því að málefnið sjálft er aukaatriði eru fjölmörg dæmi um tvöfeldni í viðhorfum til umhverfisverndar. Innan áhrifasvæðis höfuðborgarinnar eru lögin túlkuð á annan hátt en utan þess og reglum beitt eða öllu heldur misbeitt í samræmi við tvöfeldnina. þetta gerir stöðu Vestfirðinga afar erfiða sem ekki batnar við sívaxandi áhrif öfgakenndra skoðana innan stjórnmálaflokkanna. Þar gengur flokkur forsætisráðherra lengst í því að samsama sig öfgunum og fórnar hiklaust hag veikra byggða til þess að afla fylgis á höfuðborgarsvæðinu þar sem stífustu jaðarskoðanir í umhverfismálum eiga hvað mestan hljómgrunn. Skipun tveggja lykilmanna úr Landvernd í æðstu pólitísku stöður í Umhverfisráðuneytinu staðfesta að flokkurinn vill fjárfesta pólitískt í ýtrustu viðhorfum í umhverfismálum. Vestfirðingar hafa ekki áður verið löðrungaðir verr á ögurstundu en einmitt nú.

Engin umhverfisrök

Staðreyndin er sú að hin efnislegu rök gegn vegagerð í jaðri Teigsskógs eru fátækleg og veikburða. Því er helst borið við að það þurfi að vernda birkilendið almennt og sérstaklega í Teigsskógi vegna umfangsmeiri og heilsteyptari gróðurþekju en annars staðar. Þetta fæst ekki staðist þegar opinber gögn eru skoðuð. Fjölmargir birkiflákar á Vestfjörðum eru til og margir þeirra eru stærri en Teigsskógur. Bara í Þorskafirðinum einum er birkilendið liðlega 2000 hektarar, þar af er Teigsskógur um 670 hektarar (ha). Á Vestfjörðum eru samtals um 30.900 ha. Teigsskógur er bara lítið brot af skóglendinu eða um 2%. Talið er að aðeins 18,9 ha spillist tímabundið vegna vegagerðarinnar. Það er svo lítill hlutis birkilendis í Þorskafirðinum að ekki tekur því að tala um það, að ekki sé minnst á Vestfirðina í heild.
Þá er birkið í mikilli sókn um allt land vegna hlýnandi veðurfars, en merkilegt nokk, hvað mest á Vestfjörðum. Á 23 ára tímabili frá 1989 til 2012 jókst birkilendi á Vestfjörðum um 4400 ha. Það er eins og gefur að skilja alls konar landssvæði sem hefur bæst við það sem fyrir var. Teigsskógur verður bara eitt af mörgum svæðum sem bæta landið og þykja sérstök. Á hverjum 3 – 4 árum bætist við birkilendi á stærð við Teigsskóg og ný svæði verða til. Þetta mun halda áfram næstu áratugina svo mikið er víst. Náttúrufræðilegu rökin eru einfaldlega ekki frambærileg.

Engin kostnaðarrök

Þá er heldur ekki að finna neitt haldreipi gegn vegagerð um Teigsskóg í kostnaðinum. Þvert á móti þá krefjast allir helstu andstæðingar Teigsskógsleiðarinnar að farin verði önnur leið sem kostar nærri tvöfalt meira. Þetta er krafa Skipulagsstofnunar og Landverndar. Þegar framkvæmdastjóri Landverndar er orðinn umhverfisráðherra fyrir flokk forsætisráðherra er það yfirlýsing þess efnis að forsætisráðherrann og flokkur hans styður kröfuna um milljarða króna óþarfa útgjöld.
Teigsskógsleiðin kostar um 7,3 milljarða króna sem er mikið fé fyrir 20 km veg. En krafa Skipulagsstofnunar og fleiri um jarðgöng í gegnum Hjallaháls þýðir að kostnaðurinn verður um 13,3 milljarðar króna. Viðbótarútgjöldin eru 6 milljarðar króna.
Þessir peningar liggja ekki á lausu hjá ríkinu. Krafa um dýrari leið þýðir að framkvæmdum verður ýtt til hliðar. Fyrir 6 milljarða króna má gera mikið í vegamálum. Sem dæmi þá kosta ný mislæg gatnamót í Hafnarfirði 1,1 milljarða króna og breikkun Vesturlandsvegar í 1+2 veg kostar 3 – 4 milljarða króna. Það væri hægt að borga báðar þessar framkvæmdir fyrir umframútgjöldin sem krafist er. Málið er enn verra þegar litið er til umferðarinnar. Umferðin í Gufudalssveit er um 170 bílar á dag að jafnaði og gæti aukist upp í 300 – 350 bíla. Til samanburðar á fara um 8.100 bílar á dag að jafnaði um Vesturlandsveg og þar er daglega kallað á úrbætur.

Ábyrgðarleysi

Það á að fara vel með opinbert fé. Það lýsir miklu ábyrgðarleysi að ætla að eyða 6 milljörðumm króna meira í eina framkvæmd en nauðsynlegt er. Sérstaklega er það alvarlegt þegar opinber stofnun eins Skipulagsstofnun ríkisins setur fram þessa kröfu. Það er slíkt ábyrgðarleysi af forstöðumanni stofnunarinnar að við það verður ekki unað. Slíkt verður að hafa afleiðingar. Nú líður að því að 5 ára ráðningartími fostöðumanns rennur út. Það á að auglýsa starfið og ráða annan og ábyrgari í það.


Kristinn H. Gunnarsson 

  

 

Á síðustu árum hefur málflutningur í umhverfismálum orðið hvassari og öfgakenndri en áður hefur þekkst. Áherslurnar hafa færst frá því að lágmarka áhrif einstakra framkvæmda eða annarra mannlegra athafna á umhverfið yfir í að koma í veg fyrir framkvæmdir og banna nýtingu og umferð. Sérstaklega hefur þetta ágerst eftir hrun viðskiptabankanna. Þá virðast hafa orðið vatnaskil að þessu leyti. Það kemur einna skýrast fram í því að þarfir fólks eru orðnar víkjandi fyrir náttúrunni, rétt eins og náttúran sé orðið sjálfstæð persóna í lífríkinu sem er öllu öðru æðri. Hún er orðin hinn nýi guð sem fallið er frammi fyrir í tilbeiðslu.

Tveir heimar – tvær þjóðir

Að vísu á þetta bara við um náttúruna utan höfuðborgarsvæðisins. Einhvers staðar utan við það svæði er dregin lína. Innan hennar eru það framfarirnar sem eru hinn mikli guð en þar fyrir utan er það náttúran. Afleiðingin verður að tvær ólíkar umhverfisstefnur eru reknar í landinu. Innan höfuðborgarsvæðisins má leggja vegi um viðkvæm hraun, jafnvel á Þingvöllum, en utan þess má ekki hrófla við kjarrgróðri. Innan þess má byggja hótel hvarvetna, meðal annars á elsta kirkjugarði landsins. Utan þess má ekki reisa hótel við Mývatn eða í Kerlingarfjöllum. Innan höfuðborgarsvæðisins má þvera firði og voga og reisa hábrýr en utan þess má ekki sneiða hjá mestu snjóalögunum í fjörðunum við Breiðafjörð.

Með markvissum áróðri og með skírskotun til verndar náttúru lands og sjávar hefur orðið til þessu tvöfalda umhverfisstefna sem nýtur umtalsverðrar hylli meðal landsmanna, sérstaklega á höfuðborgarsvæðinu þar sem kjósendur eru flestir. Nú á tímum er fólk meðvitað um ótrúlegan eyðingarmátt hins tæknivædda iðnaðarþjóðfélags og við blasir sá möguleiki að jörðin geti orðið óbyggileg. Óttinn er tilfinning sem óprúttnir geta auðveldlega spilar á. Með vísan til tortímingar eða heimsendis er auðvelt að afla stuðnings við annars mjög umdeilanleg markmið.

Við þessar aðstæður verða ávallt öfgarnar árangursríkar. Það hefur gerst hér á landi eins og annars staðar. En hin íslenska útgáfa er þó sérstök að því leyti að þeir sem lengst ganga vilja ekki búa við afleiðingar eigin málflutnings. Þess vegna byrjar umhverfisstefnan ekki fyrr en komið er út fyrir hina eiginlegu og óeiginlegu borgarmúra. Innan þess er framfarasvæðið og ekkert skal til sparað til þess að bæta efnahaginn, atvinnumöguleikana og lífskjörin. Verndunarstefna verður því öfgakenndari og ósveigjanlegri eftir því sem framfarasvæðið fjarlægist meir. Það er búið að skipta landi og þjóð í tvo aðskilda heima með ólíku gildismati á náttúrunni og stöðu hennar.

Hinn sanni tónn

Því meir sem fólk óttast um framtíðina verður það móttækilegra fyrir öfgakenndum málflutningi. Stjórnmálaflokkar hafa áttað sig á því að það borgar sig að vera vinur náttúrunnar. Það gefur aukið fylgi í kosningum. Í vaxandi mæli hefur verið teflt fram umhverfismálum sem stefnumáli flokkanna. Það er til þess fallið að setja flokkinn í jákvætt ljós. Það er hins vegar ekki vinsælt að boða lífskjaraskerðingu, samdrátt í atvinnu eða annað af því taginu. Svo þannig varð til sú „snjalla“ lausn að færa umhverfismálin bara út fyrir efnahagsumhverfi fjöldans. Þá er hægt að vera sannur umhverfisflokkur sem sýnir aðdáunarverða fórnfýsi og er reiðubúinn að tala fyrir erfiðum ákvörðunum - utan þjónustusvæðis vaxtarsvæðisins.

Landvernd Vinstri grænna

Á stuttum tíma hefur orðið eðlisbreyting á markmiðum og starfsemi Landverndar. Fylgt hefur verið harðari og öfgakenndri stefnu en áður. Í stað þess að leggja áherslu á bæta áform er nú lagst af hörku gegn framkvæmdum. Rekin er sú stefna að kæra mál á öllum stigum , tefja og þæfa þau með lagakrókum. Nú er áherslan á að stöðva mál en ekki lagfæra. Á síðasta starfsári Landverndar var lögð fram 21 kæra, auk þess sem rekin voru dómsmál. En það er einkennandi að allir krafturinn beinist gegn framkvæmdum á landsbyggðinni. Sjö kærur voru gegn raflínulögn frá Þeistarreykjum til Húsavíkur og aðrar kærur voru til höfuðs hótelbyggingum í Mývatnssveit og í Kerlingarfjöllum. Ekkert mál var rekið fyrir náttúruna á höfuðborgarsvæðinu.

Það er til marks um uppgang öfganna í þessum efnum að höfuðarkitektar svartstakkastefnu Landverndar eru nú í boði Vinstri grænna orðnir hæstráðendur í Umhverfisráðuneytinu, annar sem ráðherra og hinn sem aðstoðarmaður ráðherrans. Það er meðvituð ákvörðun um að fórna minni hagsmunum fyrir meiri, að þeirra mati. Vestfirðingar falla undir minni hagsmunina.

Kristinn H. Gunnarsson 

 

Það er ekki ofmælt að Vestfirðingum hafi verið illilega brugðið þegar í ljós kom að innsta forysta Vinstri grænna valdi framkvæmdastjóra Landverndar í embætti umhverfisráðherra. Hinn nýi ráðherra hefur verið allt frá 2011 aðaltalsmaður Landverndar og hefur beitt sér af fullum þunga gegn flestum framfaramálum á landsbyggðinni. Landvernd hefur árum saman beitt sér af alefli gegn atvinnuuppbyggingu á Húsavík og staðið að kærum á öllum þáttum málsins hvort sem það lýtur að virkjun Þeistareykja, lagningu raforkulínu þaðan til Húsavíkur eða kísilmálverksmiðjunni sjálfri. Við lá um tíma að samtökunum tækist með lagakrókum og kæruflóði að koma í veg fyrir að verksmiðjan fengi rafmagn. Allt í nafni náttúrunnar.

 

Umhverfisofstæki

 

Það hefur ekki áður sést viðlíka ofstæki í andstöðu við almenn framfaramál og birst hefur undanfarin ár í framgöngu Landverndar. Samtökin hafa beint spjótum sínum gegn uppbyggingu og framförum á Vestfjörðum. Gildir einu hvort um er að ræða vegagerð ,atvinnuppbyggingu eða öruggt aðgengi að raforku. Lagst er gegn öllum tilraunum á Vestfjörðum til þess að gera lífskjör í fjórðungnum sambærileg við það sem er annars staðar á landinu. 

 

Það má ekki leggja veg um Teigsskóg af umhyggju fyrir umhverfinu. Engu máli skiptir þótt íbúar fjórðungsins líði dag hvern fyrir frumstæða vegaslóða. Engu máli skiptir þótt framgangur birkis sé sá mesti á landinu og þúsundir hektara af birkigróðri hafi bæst við á Vestfjörðum á undanförnum árum og engu máli skiptir þótt fyrirsjáanlegt sé að þúsundir hektara af nýjum birkigróðri muni bætast við á næstu árum. Engu máli skiptir þótt skaðinn af vegagerð um Teigsskóg sé lítið brotabrot af nýliðun birkis á Vestfjörðum. Mannfólkið á Vestfjörðum og velferð þess skal víkja fyrir brenglaðri mynd og veruleikafirringu svokallaðra umhverfissinna.

 

Því miður er veruleikafirringin að verða útbreidd eins og Vestfirðingar urðu varir við í sumar í umræðu um Hvalárvirkjun. Það er ótrúlega virkur og áhrifamikill hópur fólks sem vinnur á þessum hugmyndafræðilega öfugsnúna grundvelli. Þar má nefna stofnanir eins og Skipulagsstofnun og Náttúrufræðistofnun Íslands. Ríkisstjórnin, sem sat frá 2009 til 2013, mátti ekki heyra á það minnst að leggja veg um Teigsskóg og umhverfisráðherra þeirrar ríkisstjórnar lagði sig fram um að girða fyrir alla möguleika til þess að fá vegagerðina samþykkta. Þau ummæli heyrðust á þeim tíma að fyrr myndi frjósa í helvíti en að vegur yrði lagður um Teigsskóg.

 

Hinn nýi umhverfisráðherra er handvalinn af þeim sem mestu réðu um stefnuna þá og hann mun ekki hvika um tommu. Það vekur athygli að umhverfisráðherrann fær þau ummæli frá félögum sínum í Vinstri grænum, sem rætt hefur verið við, að vera svartstakkur í umhverfismálum, ósveigjanlegur í skoðunum og frekjuhundur sem skammi fólk ótæpilega ef það er ekki nógi fljótt til að beygja sig undir hans vilja. 

 

Hvað varðar laxeldið í sjó á Vestfjörðum og sérstaklega í Ísafjarðardjúpi þá gildir það sama og um Teigsskóginn, að hinn nýi umhverfisráðherra hefur verið hatrammur á móti því í fyrra starfi sínu og sama á við um fyrirhugaða virkjun Hvalár.Frammistaða hans í þessum þremur málum hefur verið pólitískri ráðningarskrifstofu hans, Vinstri grænum, vel að skapi. 

 

Vestfirðingum ofaukið

 

Rauði þráðurinn í þessari stökkbreyttu umhverfisstefnu, sem hefur breytt henni í illvígt krabbamein, er sá að framtíðarhlutverk Vestfjarða er að vera þjóðgarður þar sem náttúran er varðveitt í sem upprunalegastri mynd fyrir komandi kynslóðir. Þörfin fyrir þjóðgarðinn kemur til af því að óhjákvæmilegt er talið að ganga á náttúruna og auðlindir hennar á höfuðborgarsvæðinu og nálægum uppbyggingarsvæðum. Framfarirnar eru nauðsynlegar til þess að bæta lífskjörin og náttúrunni syðra verður að fórna til þess. Þar má því leggja vegi hvar sem er, þar má alls staðar virkja, þar má byggja hótel hvar sem, jafnvel ofan á elsta kirkjugarði Reykvíkinga, þar má í stuttu máli gera allt sem skapar peninga. Þessa miklu fórn er svo ætlað að bæta upp með því að friða Vestfirði og gera fólkið þar að útlögum í eigin heimabyggð. Vestfirðingum er eiginlega ofaukið á Vestfjörðum. Það má segja þeir séu utan þjónustusvæðis hins íslenska ríkis.

 

Við er tekin ríkisstjórn hagsmunaöfganna. Vinstri grænir tefla fram framkvæmdastjóra öfgasamtaka og Sjálfstæðisflokkurinn þjónar öðrum öfgasamtökum og setur handlangara helsta útgerðarauðvaldsins í sjávarútvegsráðuneytið. Hvorugt verður Vestfirðingum eða landsmönnum til neinnar gæfu.

 

Kristinn H. Gunnarsson

 

Gilsfjarðarbrúin.

Í Morgunblaðinu 30 nóvember s.l  er grein sem ber yfirskriftina  Hernaðurinn gegn fjörðunum við norðanverðan Breiðafjörð.  Þar skrifa menn sem vilja hafa firðina  fyrir sig óbreytta um ókomna framtíð.  Þeir segja að það hafi verið  „umhverfisskemmdarverk“ að brúa Gilsfjörð, en sú framkvæmd komst í gagnið 1998.  Veturinn 1996-1997 þurfti ég að keyra  gamla veginn um Gilsfjörðinn 2svar í mánuði til að sækja fundi í Reykjavík.  Oft var  blindbylur, lítið skyggni og hálka á vegi.  Með hugann við það hve mörg  mannskæð slys höfðu orðið þar á liðnum árum vegna skriðufalla og snjóflóða hlakkaði ég  mikið til þess  að vera laus við þennan veg ,  þegar brúin kæmi yfir fjörðinn.  Gilsfjarðarbrúnni var mótmælt á sínum tíma  en aðallega vegna þess að Rauðbrystingurinn þyrfti að hafa þar viðdvöl á leirunum til fæðuöflunar, á ferðum sínum vor og haust. Helst var að heyra á þeim sem þannig töluðu að fuglategundin myndi deyja út eftir  þessa brúargerð.  En hvað skeði? Jú, fuglinn leitaði sér fæðu í öðrum fjörðum í kring og reyndar mynduðust smám saman  nýjar leirur fyrir neðan brúna. þar sem sjá má mikið fuglalíf.  Náttúran er nefnilega síbreytileg og lagar sig að aðstæðum.  Gamli vegurinn um  Gilsfjörðinn er eftir sem áður keyrður að sumarlagi og hægt að njóta þar náttúrunnar  þegar vel viðrar.  

Nú  vilja þeir menn sem skrifuðu greinina um Hernaðinn gegn fjörðunum við norðanverðan Breiðafjörð  koma í veg fyrir að fleiri firðir séu brúaðir  á þeirri leið.  Rökin eru m.a. að það sé sjónmengun  að horfa út firðina  og sjá  mannvirkin  þar sem vegurinn muni liggja yfir fjörðinn. Nú eru brýrnar lengri og betri vatnaskipti.  En   geta  ferðamenn  ekki notið náttúrunnar þó að einhver merki séu um mannlíf og atvinnulíf?   Nú fær botn fjarðanna að vera í friði og þar  þrífst bæði gróður og fuglalíf.  En það er gott að vera laus við að aka undir bröttum hlíðum þar sem hætta er á snjóflóði eða skriðuföllum.  Að tala um eyðileggingu fjarðanna við þverun  finnst mér alveg fráleitt.  Gilsfjörður var brúaður fyrir 20 árum.   En þó Gilsfjörðurinn líti í dag  út eins og  fallegt stöðuvatn  þá sé ég ekkert  athugavert við það. Mikið er rætt um virkjun sjávarfalla.  Í framtíðinni mætti nota straumröstina undir brúnni til að framleiða rafmagn.   Það er nóg til af fjörðum  við Ísland  sem  aldrei verða brúaðir.  

Teigskógur:

Allir Íslendingar þekkja umræðuna um Teigskóg og vegalagningu þar.   Fyrir um 20 árum var auglýst skipulag í Reykhólahreppi með vegalagningu um Teigsskóg og fyrir Hallsteinsnes sem kæmi í stað hins stórhættulega vegar yfir Hjallaháls.  Það lenti í mótmælum og málaferlum sem stóðu í mörg ár og var  lokið með dómi Hæstaréttar sem hafnaði vegalagningunni. En ekki vegna skógarins heldur vegna þess að ekki væru nægar rannsóknir til  á botnlífi fjarðanna sem átti að brúa um leið.   Á þeim tíma  sögðu mótmælendur að gera ætti jarðgöng í gegnum Hjallaháls í staðinn.  Ekkert bólar á slíkri tillögu af neinu viti og engar rannsóknir hafa farið fram .  Nú er búið að rannsaka botn fjarðanna og þar er heldur dauft botndýralíf, enda tæmast firðirnir af sjó tvisvar á sólarhring.  Teigskógur er gamall beitarskógur, birkihríslur eins og  sjá má í öllum dölum  á sunnanverðum Vestfjörðum.  Eftir að hafa fylgst með vegarlagningu um  Barmahlíð fyrir 20 árum, en þar er einnig  birkiskógur treysti ég Vegagerðinni fullkomlega til að fara með gætni í gegnum Teigsskóg  þó þar verði lagður  vegur.  Við bíðum ekki í önnur 20 ár til þess að komast á jarðgangalistann.  Til gamans má geta þess að s.l. 15 ár hef ég ræktað skóg á mínu landi  í Reykhólahreppi og þar af  gróðursett  u.þ.b. 45.000 birkiplöntur, og fræið er tínt á þessum slóðum.  

Lokaorð. 

Við Vestfirðingar erum búin að fá meira en nóg af því  fólki sem býr við bestu aðstæður allt árið hvað varðar samgöngur og þjónustu, en  vill fá að ráða því   að Vestfirðir verði aðeins  sumarparadís fyrir  ferðamenn og þar megi helst  ekkert gera til að bæta mannlíf og atvinnulíf.    Er það aðeins náttúran sem á að njóta vafans en aldrei mannfólkið sem vill búa með náttúrunni?  Vilja menn  að allir Vestfirðir verði eyðibyggðir?  Hver á  þá að þjóna ferðamönnunum sem leggja þangað leið sína?   Samfélög verða að fá að þróast og taka þátt í þeirri uppbyggingu sem á sér stað í landinu. Nátturan er lifandi og síbreytileg.   Vestfirðir geta áfram verið náttúruparadís þó  lagðir verði öruggir vegir til að ferðast um.   

Jóna Valgerður Kristjánsdóttir